ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੰਜ ਕੁੜੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁੰਡਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਛੋਟੀ ਕੁੜੀ ਵੀ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਚਾਹਤ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਵੈਦਾਂ ਹਕੀਮਾਂ ਤੋਂ ਮੁੰਡਾ‌ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਲਈਆਂ, ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਉੱਥੇ ਮੱਥੇ ਟੇਕੇ। ਆਖ਼ਰ ਰੱਬ ਨੇ ਸੁਣ ਲਈ। ਜੱਸੇ ਦੇ ਹੋਣ ਨਾਲ ਮਿੱਸਾ ਜਿਹਾ ਪਰਿਵਾਰ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਕੁਝ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਸੀ। ਜਗਤਾਰ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿੱਕੇ ਵੀਰੇ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਦਾ ਐਨਾ ਚਾਅ ਸੀ ਕਿ ਜੱਸੇ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਵਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆਉਂਦੀ। ਜਗਤਾਰ ਦੀ ਕਬੀਲਦਾਰੀ ਭਾਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਦਿਨ ਰਾਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦਾ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਘਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਧੀਆ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੁੜੀਆਂ ਵੀ ਸਕੂਲ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਸਨ। ਵੱਡੀ ਕੁੜੀ ਤਾਂ ਅੱਠ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹਟ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਲਈ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਆਉਣ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ। ਜੱਸਾ ਹਾਲੇ ਦੂਜੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ ਕਿ ਜਗਤਾਰ ਨੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦੋ ਸਕੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਧੀਆਂ ਸੀਤੋ ਅਤੇ ਮੀਤੋ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਤੇ ਵਿਆਹ ਵੀ ਅਗਲੇ ਨਰਾਤਿਆਂ ਦਾ ਰੱਖ ਲਿਆ। ਨਰਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਕਬੀਲਦਾਰੀ ਦੀ ਗੱਠੜੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਹਲਕੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਤੀਜੀ ਧੀ ਜੀਤੀ ਨੇ ਦਸ ਜਮਾਤਾਂ ਕਰ ਲਈਆਂ ਤਾਂ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਾਹੁਣਿਆਂ ਨੇ ਨਾਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਹੀ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਹੁਣ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅੱਧੀ ਕਬੀਲਦਾਰੀ ਨਜਿੱਠੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਤਾਰੋ ਆਪਣੀ ਕਬੀਲਦਾਰੀ ਦੀ ਗੱਡੀ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਰੋੜ੍ਹੀ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਧੀ ਪ੍ਰੀਤੋ ਨੇ ਆਪਣੀ ਦਸਵੀਂ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਜੱਸਾ ਵੀ ਸੁੱਖ ਨਾਲ ਅੱਠਵੀਂ ਪਾਸ ਕਰ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਗਤਾਰ ਤੇ ਤਾਰੋ ਵੀ ਬੁਢਾਪੇ ਕਾਰਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋਵੇਂ ਛੋਟੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨਿੱਕੀ ਤੇ ਪ੍ਰੀਤੋ ਲਈ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਸਰਦੇ-ਪੁੱਜਦੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਆਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹਾਂ ਵਾਲਾ ਬੋਝ ਤਾਂ ਹਲਕਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਜਵਾਈ ਬਹੁਤ ਲਾਇਕ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਉਹ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ’ਤੇ ਬੋਝ ਪਾਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ਬੋਝ ਵੰਡਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਜੱਸੇ ਨੇ ਬਾਰਾਂ ਜਮਾਤਾਂ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਟਾਈਪਿੰਗ ਦਾ ਕੋਰਸ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਨੇੜੇ ਹੀ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਸਨ। ਜਗਤਾਰ ਵੀ ਕੰਮ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਜਦ ਆਪਣੇ ਚਹੁੰ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦਾ, ‘‘ਬੱਸ ਆਪਾਂ ਹੁਣ ਵਿਹਲੇ ਬਈ… ਜੱਸੇ ਨੂੰ ਤਨਖ਼ਾਹ ਮਿਲਣ ਲੱਗ ਜਾਏ… ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਾਂ ਨੇ ਕੰਮ ਛੱਡ ਦੇਣਾ…!’’ ‘‘ਤੂੰ ਤਾਂ ਜੱਗਿਆ ਕਰਮਾਂ ਵਾਲਾ ਏਂ… ਰੱਬ ਨੇ ਜਵਾਈ ਵੀ ਪੁੱਤਾਂ ਵਰਗੇ ਈ ਦਿੱਤੇ ਨੇ… ਤੇ … ਹੁਣ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ। ਰੱਬ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਤੇਰੇ ਵੱਲ ਐ…!’’ ਕੋਲ ਖੜ੍ਹਾ ਨਾਜਰ ਬੋਲਿਆ। ਇਉਂ ਜਗਤਾਰ ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਖੜ੍ਹਾ ਦੋਸਤਾਂ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਜੱਸੇ ਦੀਆਂ ਵਡਿਆਈਆਂ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਉਸੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਜਿਹਾ ਘਬਰਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਲਟੀ ਆ ਗਈ। ਤਾਰੋ ਹਾਲੇ ਉਸ ਲਈ ਪਾਣੀ ਲੈ ਕੇ ਹੀ ਆਈ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਹੱਥ ਪੈਰ ਠੰਢੇ ਹੋਣ ਲੱਗੇ। ਜਦ ਤੱਕ ਜੱਸਾ ਨੱਠ ਕੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲੇ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਜਗਤਾਰ ਆਪਣੇ ਅਧੂਰੇ ਚਾਅ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਤੁਰ ਗਿਆ। ਜਗਤਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚਾਹੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਵਾਰੀ ਸਿਰ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਲਈ ਆਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ, ਫਿਰ ਵੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਉਦਾਸੀ ਛਾਈ ਰਹਿੰਦੀ। ਛੇ ਕੁ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਕੁੜੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਜੱਸੇ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਜੋ ਬੁੱਢੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਹਾਰਾ ਵੀ ਮਿਲ ਜਾਵੇ ਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਜਾਵੇ। ਤਾਰੋ ਦੀ ਭਤੀਜ-ਨੂੰਹ ਨੇ ਆਪਣੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਜੱਸੇ ਨੂੰ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਜਗਤਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀਆਂ ਗ਼ਮਗੀਨ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਆਹ ਨੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਮੱਧਮ ਤਾਂ ਕੀਤਾ ਪਰ ਹਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ਉਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਜੱਸੇ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋ ਗਿਆ। ਘਰ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਜੱਸੇ ਦੀ ਵਹੁਟੀ ਤਾਰੋ ਅਤੇ ਜੱਸੇ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਦੇ ਸਾਊ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤੀ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਸੁਣਦੀ ਤਾਂ ਸੋਚਦੀ ਕਿ ਪਰਮਾਤਮਾ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਿਖਾ ਦਿੰਦਾ ਤਾਂ ਕਿੰਨਾ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦਾ।